«Сухан бисёр дону андаке гӯй,
Якеро сад магӯ, садро яке гӯй.»
Ин шеър яке аз фармудаҳои арзишманди Саъдии Шерозӣ аст, ки дар осори худ на танҳо ба зебоии сухан таваҷҷуҳ дошта, балки ба маънӣ ва ҳикмати он низ таъкид мекунад. Ин байт моро ба ақлу фаҳму хирад дар гуфтор ва андеша даъват менамояд.
Мавзӯи асосии шеър
Мавзӯи асосии ин шеър тарзи дуруст ва самараноки сухан гуфтан мебошад. Саъдӣ моро водор мекунад, ки на танҳо суханҳои зиёд бигӯем, балки суханоне гӯем, ки дорои маънӣ ва таъсир бошанд. Ва низ таъкид мекунад, ки ҳарфи беҳуда ва беасар нагӯем, балки бо фаҳму ҳикмат сухан ронем.
Шарҳи миқдор ва сифат
Дар ин байт ду муқоиса дида мешавад: «бисёр» ва «андак», «яке» ва «сад». Ин муқоиса ба мо нишон медиҳад, ки сифат бар миқдор афзалият дорад. Яъне сухани кӯтоҳ, вале дорои мазмун беҳтар аз суханҳои зиёди бемаънӣ аст. Ин ҳикмат на танҳо дар муошират, балки дар ҳамаи самтҳои зиндагӣ аҳамияти калон дорад.
Аҳамияти хомӯшӣ ва андеша
Шеъри Саъдӣ ҳамзамон моро ба он водор мекунад, ки пеш аз сухан гуфтан андеша кунем. Ҳарфи бемаънӣ метавонад на танҳо шунавандаро ранҷонад, балки обрӯ ва шахсияти сухангӯро низ коҳиш диҳад. Ба гуфтаи Шайх, хомӯшӣ ҳикмат аст, агар инсон вақташро барои суханони муҳим истифода барад.
Истифодаи шеър дар замони муосир
Дар ҷомеаи муосир, ки ахбору маълумот беандоза зиёд шудааст, маънии ин байт боз ҳам муҳимтар мегардад. Ба ҷои гуфтан ва навиштани маълумоти зиёди нолозим, моро лозим аст, ки ба асоси маънӣ биравем ва суханони муфид ва муҳимро пешниҳод кунем.
Хулоса
Шеъри Саъдии Шерозӣ дарсест бузург барои ҳамаи одамон. Ин шеър на танҳо ба сухангӯии дуруст ва огоҳона моро даъват мекунад, балки ба эҳтироми дигарон ва ҳифзи вақт низ ташвиқ менамояд. Дар зиндагӣ бояд кӯшиш кунем, ки на танҳо суханони зебо бигӯем, балки гуфтори мо саршор аз ҳикмат ва фаҳмиш бошад, то дигаронро низ ба фикру андеша ва ҳидоят барад.